از سوالات اساسی فرهنگیان و مربیان که در ابتدای مسیر آموزش و در ادامه با آن مواجه می شوند این است که چه روش و شیوه های آموزشی را اتخاد کنند تا بیشترین بهره وری و بازده را در آموزش دانش آموزان و شاگردان خود بدست آورند؟
جالب است بدانید که روش های خلاقانه برای آموزش دروس نه تنها کلاس را از رکود ویکنواختی خارج میکند،بلکه انگیزه دانش آموزان را برای درس خواندن بیشتر می کند.
نظرات گوناگونی درباره انواع روش های آموزشی وجود دارد،اما چیزی که روشن است این است که صرفا با اتخاذ یک روش واحد نمیتوان به نقطه مطلوب رسید و اولین توصیه تیم طرح آموز به شما این است که از روش های گوناگونی که در ادامه معرفی میشود بصورت ترکیبی استفاده کنید. هر روشی برای هر درسی کار ساز نیست شما باید شخصی سازی کنید.
البته نکته دوم ومهم در استفاده از روش ها، این است که هر روشی که انتخاب میکنید خلاقیت و اقتضای کلاس خود را لحاظ کنید،نمونه های فراوانی از خلاقیت معلمان را میتوان با جستجوی ساده در فضای اینترنت یافت.
روشهای آموزشی به روشها و راهبردهایی اطلاق میشود که در فرآیند یادگیری و آموزش استفاده میشود. این روشها معمولاً بر اساس تجربههای گذشتگان، تحقیقات علمی و نظرات متخصصان تدوین میشوند. در زیر به برخی از روشهای آموزشی پرکاربرد اشاره خواهیم کرد
ابتدا به روش هایی که حتی با وجود امکانات و بستر حداقلی نیز قابل اجراست ، میپردازیم:
ساده ترین و کم هزینه ترین روش آموزشی و درعین حال از موثر ترین ابزار ها برای ارتقا یادگیری استفاده از فعالیت های گروهی ست. دانش آموزان همکاری و توجه به غیر را ( که ما ایرانی ها در آن کم کار کردیم) در این گروه ها تجربه میکنند. از ظرافت های شما معلم عزیز باید گروه بندی هدفمند باشد، که لازمه ی آن شناخت خوب دانش آموزان است تا افراد رشد کافی داشته باشند.
When you teach me, I will forgot اگر به من درس بدهی ،فراموش میکنم
When you involve me, I certainly learn اگر مشارکتم بدهی ، یاد میگیرم
از نمونه کار های گروهی می توان به فعالیت های آزمایشگاهی ، برگزاری نمایش و تئاتر، اجرای گروه سرود و… اشاره کرد.
در درس هایی مانند تفکر و پژوهش که در آموزش وپرورش ما کم اهمیت شده است ،استفاده از این روش به شدت توصیه می شود زیرا گروه بندی های این درس نه تنها صرفا عملی نیست بلکه هم فکری نیز دخیل است. در درس کار وفناوری نیز ایجاد گروه های دانش آموزی برای پروژه های مختلف و استفاده یکایک اعضای گروه در فعالیت ها به شدت کمک کننده ست.
نکته قابل توجه وآفتی که در این روش آموزشی وجود دارد این است که غالب اوقات وقتی پروژه ای به گروه سپرده می شود تقسیم کاربه درستی صورت نمیگیرد و کار ها بر دوش یک نفر می افتد.
طرح بنر های آموزشی روشی رایج برای ارایه و تثبیت مطالب درسی در کشورمان است. حتما شما بنر آموزشی نقشه جهان در دوران مدرسه خود را به یاد دارید. از مزیت های این روش می توان به قیمت مناسب و دسترسی قابل قبول آن اشاره کرد. همچنین به علت نصب بنر ها در کلاس و ومدارس به تدریج در حافظه بلند مدت دانش آموزان حک می شود. ما در سایت طرح آموز تلاش کرده ایم تا با طراحی بنر های آموزشی زیبا قدمی در راستای کمک به شما معلمین گرامی برداریم. روش های مختلفی برای این نوع آموزش وجود دارد برای مثال اینفو گرافیک ها ، پوستر ها ، بنرها ، نمونه های این گروه بحساب می آیند.
مباحثه دو یا چند نفره روشی ست که می توانید با گروه بندی دانش آموزان خود اجرا کنید. به این صورت که از دانش آموزان خود بخواهید بعد از حضور در کلاس و خارج از مدرسه گروهی جمع شوند و پس از مطالعه درس آن روز به قرعه هر نفر مطالبی را که از این درس یاد گرفته است برای سایر اعضای گروه توضیح دهد و سایر اعضای گروه ایرادات اموزشی او را بگیرند و سپس دانش اموز بعدی. البته نیازی به حضور شما در این برنامه نیست ودانش آموزان خود می توانند این روش را پیاده کنند.
احتمالا شنیده اید که تنها به وسیله خواندن 10 درصد یاد میگیرید، با شنیدن 20، با دیدن 30 ، با دیدن و شنیدن 50 ، با بحث کردن 70 ، با تجربه کردن 80 وبا آموزش به دیگران 95 درصد مطالب را یاد میگیرید. با این روش تا 70 درصد مطالب را یاد مگیرید شاید هم بیشتر! این روش که امروزه در کشور تنها در مدارس خاصی اجرا میشود و روشی تضمینی ست شاید عجیب باشد اما در حوزه های علمیه این روش سنتی سالهاست که اجرا می شود و علاوه بر اثر در یادگیری مطلب در مهارت سخنوری وتدریس افراد هم موثر است.
هرگز این مورد جذاب را فراموش نکنید! قطعا شما اردوهای مدارس را به یاد دارید و قطعا دانش آموزان شما نیز همین گونه هستند. در درس هایی مانند علوم تجربی و اجتماعی ، بازدید از پارک های فناوری و موزه ها و حتی اثار تاریخی از گزینه های مناسب برای انتخاب هستند. از دانش آموزان خود با درخواست گزارش نویسی کاربردی اردوی خود را کامل کنید. البته برای دروس ریاضی نیز شهر های ریاضی موجود است که در افزایش انگیزه دانش آموزان تاثیر دارد.این اردو ها علاوه برا افزایش نشاط، موجب افزایش روابط اجتماعی دانش آموزان و مهارت های اجتماعی آن ها می گردد.
این مقاله قسمت دوم سری مقالات روش های آموزشی کاربردی و نوین هست.
از این قسمت به بعد کمی روش ها نیازمند ساختار ها وبستر هایی است که مدرسه در اختیار شما می گذارد و شاید به سادگی روش های قبلی مانند استفاده از طرح برنامه هفتگی نباشند.
خوشبختانه در طی سال های اخیر امار استفاده از تخته هوشمند خیلی افزایش یافته است. البته دو نوع میتوان از تخته استفاده کرد.یک نوع استفاده تنها از پروژکتور و نوع دیگر استفاده از تخته لمسی است. ماژیک های هوشمند و همچنین وجود نرم افزار هایی که ابزار مختلفی را در اختیار معلم می گذارد ازجمله خدامت این تخته است. از دیگرمزیت های این روش در دسترس، اتصال به منابع اینترنتی ست و همچنین شما به راحتی محتوای مورد نیاز خود را به نمایش در می آورید. اگر محتوای پاورپوینتی یا… اماده کرده باشید از این طریق به راحتی میتوانید برای دانش آموزان ارایه دهید همچنین میتوانید دانش آموزان را به ارایه وادار کنید.
همین طور که می دانید امروزه یکی از بهترین روش های تبلیغ استفاده از کلیپ ها وفیلم های تبلیغاتی ست،بنظر شما علت چیست؟ مردم از منابع صوتی و تصویری بیشتر لذت میبرند و برای آنها جذاب تر است.خب این مسئله برای دانش آموزان بیشتر است. امروزه سایت های مختلفی برای آموزش های تصویری وجود دارد، محتوای ارایه شده اعم از فیلم و بازی های ساده و آموزنده می باشد . موضوع فیلم ها غالب فیزیک و زیست و ریاضی و شیمی و زمین شناسی می باشد. ایرادی که غالب این سایت دارند این است که زبان فارسی ندارند البته بعضی گروه های جهادی مانند دانوین اقدام به تولید محتوای تصویری جذاب برای دانش آموزان کرده اند
از مزایای منابع صوتی تصویری میتوان به تقویت یادگیری دانش آموزان اشاره کرد زیرا محتوای تصویری ماندگاری بیشتری در حافظه خواهد داشت.
شاید این مورد واقعا جدید باشد اما اخیرا در خبری که مطالعه کردم در بعضی کشور ها بازی های بسیار جذاب برای درس های خاص مانند تاریخ طراحی شده است و دانش آموزان میتوانند تاریخ مصر را آموزش ببینند ، احتمالا اسم بازی assassins ‘s creed origins را شنیده باشید، این بازی با فضاسازی مناسب علاوه بر بازی مسایل تاریخی و اثار تاریخی را به نمایش می گذارد.تصور کنید! درس خشک و حوصله سر بر تاریخ با این روش چقدر برای دانش آموزان می تواند هیجان انگیز شود؟
البته آموزش هر مسئله ای مختص فرهنگ آن کشور است.برای مثال نمونه بومی شده این روش آموزشی میتواند آموزش تاریخ امام حسین علیه السلام به وسیله بازی جذاب سفیر عشق و مختار صورت بگیرد.همین طور که می دانید این بازی ها پیشرفت چشم گیری در صنعت بازی سازی کشورمان می باشد. متاسفانه همه مدارس امکان اجرای این برنامه جذاب را ندارند و خب در هر مکان با لحاظ بستر ها روش مناسب را انتخاب کنید.
دوربین های واقعیت مجازی (visual reality) از جدید ترین تکنولوژی های آموزشی روز دنیاست که هنوز در کشور جا نیافتاده است. این ابزار دوربینی ست که در با قرار دادن آن آموزش های لازم مانند
از مزایای این دوربین دسترسی به محیط هایی که به راحتی به علت نبود محیط بهداشتی یا صعب العبور ممکن نیست میتوان دست یافت .از جذابیت های این دوربین سفر به زمان های گذشته و دیدار با دایناسور هاست! از مهم ترین مزایای این وسیله کاهش هزینه ها برای سفر به مکان های مختلف است و تنها با یک دوربین میتوان به آنجا سفر کرد.
بازی وار سازی مهارتی برای یادگیری، کاربرد عناصر و اصول طراحی بازی در زمینههای آموزشی، مانند دورهها، برنامهها یا پلتفرمها است. این روش با ایجاد یک تجربه یادگیری سرگرم کننده تر، فراگیرتر و تعاملی تر، انگیزه، تعامل و نتایج یادگیرندگان را افزایش می دهد. برخی از نمونههای بازی وار سازی برای یادگیری عبارتند از: استفاده از امتیازها، نشانها، تابلوهای امتیازات یا پاداشها برای ردیابی و تأیید پیشرفت و دستاوردهای یادگیرندگان . ایجاد سطوح، ماموریتها یا چالشهایی که دانش آموزان میتوانند با سرعت تکمیل کنند. ارائه بازخورد ویا نکاتی فراگیران کمک می کند عملکرد خود را بهبود بخشند و بر موانع غلبه کنند نیز از اصول بازی وار سازی بحساب می آید.
همواره رقابت جذاب بوده است و بچه ها نیز علاقه مند رقابتی هستند که در نهایت به تشویق یا جایزه ختم شود. شما به وسیله این تکنیک میتوانید موضوعات مورد نظر برای آموزش خودرا در قالب بازی ایجاد کنید.
حتما به یاد می آورید در دوران مهد کودک که محتوای تربیتی را به وسیله شعر به شما منتقل می کردند، امروزه یکی از روش هایی که منجر به یادگیری نسبتا ماندگار می شود استفاده از موسیقی هاست و اینکه محتوای مورد نظر رابه وسیله ریتم خاص منتقل کنید.البته قطعا این روش متناسب هر بازه ی سنی نیست.
از توجه شما به این مقاله طرح آموز متشکریم.